Ontdek de mooiste schilderijen in Museumkwartier Den Haag: tips en achtergrondverhalen

Eindeloze herhaling in Escher in Het Paleis

Favoriet uit het museum Escher in Het Paleis zijn 'Dag en Nacht’ en ‘Metamorfose’. M.C. Escher maakte in februari 1938 het bekende ‘Dag en Nacht’. Witte en zwarte vogels vliegen over een Hollands landschap. De witte vogels vliegen naar rechts richting de nacht. Vanuit deze donkere lucht ontstaan zwarte vogels die naar links de dag invliegen. Deze tekening is bijzonder je de set vogels apart ziet; eerst alleen de witte vogels en als je goed kijkt, zie je de zwarte vogels. In één oogopslag zijn beide vogels tegelijkertijd niet te zien. Voor de basis van deze metamorfose gebruikte Escher een vlakvulling. Dit is een motief waarvan de buitenlijnen aan alle kanten naadloos aansluiten en zich eindeloos herhalen. Deze prent is een voorbeeld van de nieuwe richting die Escher halverwege de jaren 30 in zijn prenten opzocht. De thema’s eeuwigheid en oneindigheid spelen hierin een steeds grotere rol. ‘Dag en Nacht’ is één van Eschers meest populaire prenten. In zijn leven drukt hij er ruim 600 van af.

De metamorphoses van Escher

Een jaar na ‘Dag en Nacht’ maakte Escher nog een topstuk: Metamorphose. Oftewel vormveranderingen met vlakvullingen. Bekende vormen die in Eschers werk vaak terugkeren spelen in dit kunstwerk allemaal een rol. Reptielen, vissen, insecten en vogels, steeds eindeloos herhaald. Door zijn speelse gedachten laat Escher een stad veranderen in een schaakbord, dat vervolgens weer verandert in de letters van het beginwoord. In 1937 creëerde hij het eerste gedeelte van een houtsnede. Van november 1939 tot maart 1940 is maakte hij het tweede gedeelte. Pas veel later, in winter van 1967-1968, volgde de derde metamorphose. Alle drie de delen sluiten op elkaar en lopen in elkaar over.

Niet de perfecte huwelijksnacht?

Wil je een schilderij zien die al jouw fantasie prikkelt? In Museum Bredius is het schilderij De ‘Huwelijksnacht van Tobias en Sarah’ van Jan Steen te zien. Het komt uit de periode 1625-1697, het exacte jaartal is onbekend. Sarah had zeven eerdere partners waarvan met elk het niet goed afliep. Ze stierven allemaal tijdens de huwelijksnacht. Tobias was beschermd door aartsengel Rafaël, die de duivel die nacht vastgehield. Tobias was al gewaarschuwd, maar hij herinnerde zich de tip van zijn engel om de demon uit te roken met de lever van een vis. Op het schilderij zie je dat de engel de duivel bedwingt. Je kunt het bekijken in Museum Bredius.  Dit kleine pareltje ligt aan de Hofvijver en is de verzameling van voormalig Mauritshuisdirecteur Abraham Bredius.

Het Meisje in het Mauritshuis

Het Meisje met de Parel is natuurlijk het beroemdste schilderij van Johannes Vermeer en te zien in het Mauritshuis. Wist je dat het schilderij geen portret is? Kunstkenners noemen dit een tronie: een fantasiekop. Deze werden van 1500 tot 1700 veel gemaakt door kunstenaars die een naamloos model kozen. Vermeer koos in dit geval een meisje in exotische kledij, met een oosterse tulband en in die tijd een onwaarschijnlijk grote parel in het oor. Vermeer was de meester van het licht. Op dit schilderij is dat ook weer te zien. Het meisje heeft een zacht gezicht, glimmende lippen, ogen die je aan blijven staren en een glanzende parel. In 1665 heeft Vermeer dit prachtstuk gemaakt, maar het Meisje krijgt in 2023 opnieuw wereldwijd aandacht door de presentatie: My Girl with a Pearl en tijdelijke logeerpartij in het Rijksmuseum. Het Mauritshuis deed in die tussenperiode een oproep: creëer jouw eigen Meisje. Een ware explosie van creativiteit barste los.   Inzendingen van over de hele wereld kwamen binnen. Maar liefst 3.482 meisjes vonden hun weg naar Den Haag. Geschilderd, getekend, gefotografeerd, in wol, klei, keramiek, van hout, stof, bloemblaadjes, knopen, met groenten, en fruit, schelpen, glaskraaltjes, ballonnen, Lego of als tatoeage Nog tot 4 juni is deze presentatie “My Girl with a Pearl” met een selectie van 170 ingezonden werken te zien in de Vermeerzaal.

Wandvullende schilderij van Potter

Natuurlijk is er meer dan het Meisje te bekijken in het Mauritshuis. Bijvoorbeeld ‘De Stier’ van Paulus Potter. Dit muurvullende schilderij uit 1647 is één van de beroemdste werken uit de collectie. Dat “De Stier” zo ongekend groot werd afgebeeld is gelijk wat dit schilderij zo bijzonder maakt. Ondanks de grootte van het schilderij besteedde Potter veel aandacht aan de kleinste details. Zoals de leeuwerik in de lucht, het zonlicht op de wei, de vliegen rond de stierenrug en de snorharen van de koe. Daarmee werd dit schilderij het boegbeeld van de Hollandse naturalistische schilderkunst. Tegenwoordig komen de meeste bezoekers van het Mauritshuis in de eerste plaats voor de schilderijen van Rembrandt, Johannes Vermeer, Jan Steen en Frans Hals. Wist je dat aan het begin van de negentiende eeuw het juist ‘De Stier van Potter’ was die bezoekers van ver aantrok?  De combinatie van het eenvoudige onderwerp, het levensgrote formaat en het verbluffende realisme hadden daarbij de aandacht. Benieuwd naar hoe groot het schilderij is? Breng dan een bezoek aan het Mauritshuis

Klassieker van Rembrandt

Een echte klassieker van Rembrandt van Rijn is ook in het Mauritshuis te zien. Het schilderij ‘De anatomische les van Dr Nicolaes Tulp’ is door Rembrandt gemaakt in 1632. Hij was toen pas 25 jaar en kreeg toen de belangrijke opdracht om de Amsterdamse chirurgijns te portretteren. Rembrandt beeldde de chirurgijns in actie af. Ze kijken allemaal ergens anders naar. De voorstelling krijgt extra dynamiek door het grote lichtdonker contrast. Niet alleen de namen van de artsen zijn bekend, ook die van het lijk kennen we: Adriaen Adrieansz, bijgenaamd Aris Kindt. Aris werd opgepakt voor het stelen van een wintermantel en werd ter dood veroordeeld. Op 31 januari 1632 kreeg hij de strop. Na zijn dood werd Aris’ lichaam overhandigd aan de artsen voor de jaarlijkse openbare anatomische les. Kom jij gruwelen bij dit schilderij?

Van koninklijke allure

Het laatste kunsthoogtepunt dat je in het Museumkwartier niet kan is missen vind je in Galerij Willem V. Het dubbelportret van stadhouder Frederik Hendrik (1584- 1647) en Amalia van Solms-Braunfels (1602- 1675) is gemaakt door hofschilder Gerrit van Honthorst.  Het is  gemaakt in de periode 1637-1638. Het is een echt heersers portret: het paar is in vol ornaat afgebeeld, levensgroot en ten voeten uit. De aanleiding was de bevrijding van Frederik Hendrik in Breda in 1637.

Van Honthorst maakte het portret oorspronkelijk voor de Grote Zaal van Huis ter Nieuburg, het stadhouderlijk buitenverblijf bij Rijswijk. Het portret dat nu in de Galerij hangt, is echter een kopie. Van Honthorst maakte deze voor Constantijn Huygens, de secretaris van de stadhouder. Het schilderij hing oorspronkelijk in Huygens’ huis aan het Plein, tegenover het Mauritshuis.