De magie van het Binnenhof in het Informatiecentrum Binnenhof Renovatie

Het verwaarloosde Binnenhof

In 1848 besloot Thorbecke met toestemming van de Tweede Kamer het Binnenhof af te breken. Dit was niet de eerste keer en ook nu ging het niet door. Den Haag mag nu van geluk spreken want er waren destijds al diverse ontwerpen ingediend, alle pompeus en lelijk. Maar het Binnenhof - een aaneenrijging van gebouwen uit diverse stijlperioden met al met al 4.000 vertrekken - moest wèl onderhouden worden.

Rond de vorige eeuwwisseling vond vanwege zware verwaarlozing een grondige verbouwing plaats en ruim dertig jaar geleden is ook het een en ander opgeknapt. Ondertussen is de bouwkundige staat er niet beter op geworden, de oudste bebouwing is van zo’n 800 jaar geleden. Het complex voldoet inmiddels bovendien niet aan de eisen van deze tijd betreffende bijvoorbeeld de veiligheid, werkplekinrichting en toegankelijkheid. 

De renovatie van het Binnenhof; een fascinerend project

Het had veel voeten in de aarde voordat het besluit om het Binnenhof te renoveren werd genomen. En nu het genomen is heeft het Rijksvastgoedbedrijf een fascinerend project onder haar hoede. Een overvloed aan aspecten spelen een rol bij de realisatie. Er is veel te doen. En het is complex. Het stelt hoge eisen aan het projectmanagement en de vele betrokken deskundigen.

Archeologisch onderzoek

In de zomer van dit jaar ging het archeologisch onderzoek naar de grafkelder onder de voormalige Hofkapel, gesticht door Floris V, van start. Het was spannend omdat het niet bekend was wat er gevonden zou kunnen worden. Nee, niet Johan van Oldebarnevelt. Wel andere historische graven. En drie skeletten. Misschien ook dat van Jacoba van Beieren? Moeilijk te achterhalen doordat DNA onderzoek (hoogstwaarschijnlijk) onmogelijk is. Verder is buiten de Hofkapel onderzoek gedaan. Er zijn resten van vergulde drinkglazen gevonden, kloostermoppen uit de 13e eeuw, metselwerk uit de 15e eeuw. Zelfs resten van een crematiegraf uit de IJzertijd. En afval zoals gebroken kleipijpen en uniformknopen. Alles is gemeten, beschreven, gefotografeerd en 3D gescand. En wordt te zijner tijd tentoon gesteld.

De ontmanteling

De oude gebouwen moesten worden ontmanteld. Weg met de systeemplafonds, schrootjes en beplatingen. Waardevolle parketvloeren, tegels en lambriseringen zijn apart opgeslagen om later weer gebruikt te worden. Schilderlagen worden verwijderd vanwege de zich daaronder bevindende decoraties. Onderzoek moet uitwijzen wat de oorspronkelijke kleuren zijn geweest om alles terug te kunnen brengen in de originele staat.

Voorwerpen van historische waarde

Het Binnenhof heeft ruim 90 stijlkamers. Ware schatkamers vol antiek, kunstvoorwerpen en schilderijen. Kwetsbare voorwerpen. Deze zijn inmiddels ondergebracht in geklimatiseerde depots. Het kostte overigens nog de nodige hoofdbrekens om het enorme schilderij van koning Willem II vanuit de Eerste Kamer via de gangen naar buiten te krijgen.

De renovatie

En nu het hele complex leeg is kan begonnen worden met de renovatie. Artist impressions en dwarsdoorsneden laten zien wat de uiteindelijke bedoeling is. Het ziet er veelbelovend uit. Er komt bijvoorbeeld een nieuwe publieksingang. Hard nodig, jaarlijks komen er zo’n 500.000 bezoekers. Wat ooit de oude Tweede Kamer was wordt nu een zaal voor ontvangsten en tentoonstellingen. De werkruimtes worden efficiënt en ergonomisch ingericht.

De gracht die zich lang geleden aan de kant van de Hofweg bevond wordt weer open gelegd en voor de toegang door de poort komt een brug. Wat de Noenzaal heet - in hedendaagse termen het bedrijfsrestaurant - ziet er op de tekening mooi uit. Alles ziet er mooi uit. En zeker de plafonds, maar die waren dat al.

De buitenruimte

Met de bestrating en beplanting wordt het project afgerond. Dat lijkt schijnbaar eenvoudig, maar brengt de nodige hoofdbrekens met zich. Het terrein is niet egaal en kent veel verloop. In de loop der tijd zijn er ophogingen geweest wat verklaart dat je een trap af moet om op sommige plekken op de begane grond naar binnen te kunnen. Dit moet gehandhaafd blijven. Maar er moet ook worden geëgaliseerd. Op sommige plekken opgehoogd, op andere verlaagd. Zoals bij de entree van de Ridderzaal. Daar wordt een extra traptrede geconstrueerd en de bestrating komt lager te liggen. Dit om op Prinsjesdag het voor koets en paarden makkelijker te maken de bocht te nemen.

Achter de Ridderzaal lagen ooit moestuinen, de naam Gravinnentuin herinnert eraan. De zilverlinde hier krijgt beplanting aan de voet. Verder wordt de fontein weer teruggeplaatst naar het midden. Zoals het eens was. Er komen weer bankjes voor bezoekers. De pomp wordt hersteld en zal weer – schoon – water geven. En er zijn meer ingrepen en verbeteringen gepland. De klinkers die er nu liggen worden hergebruikt.

Informatiecentrum Binnenhof Renovatie

In het informatiecentrum is veel te bestuderen en bewonderen. Archeologische vondsten, de dramatische geschiedenis van de twisten op het Binnenhof tijdens de Gouden Eeuw, informatie over de planvorming en meer.

Wat bijzonder is, is dat er historische voorwerpen uit het Binnenhof te zien zijn, zoals meubels, beelden en vazen. Deze worden om de zoveel tijd gewisseld. Er zijn maquettes, interactieve installaties en als klap op de vuurpijl een door de Afdeling Archeologie gemaakt game. Decor: de opgravingen. Het centrum is gevestigd in een rijksmonument. Daaronder bevinden zich nog de gewelven uit de 16e en 17e eeuw. Hier zijn de meest historische voorwerpen uitgestald, sfeervol aangelicht.

Een bezoek aan het centrum is zeker de moeite waard, voor oud en jong! Er is veel over het Binnenhof te verhalen. Zelf vind ik het het meest interessante gebouwencomplex uit onze geschiedenis. En geïnformeerd over hoe het gaat worden is het ook draaglijker de komende jaren de schuttingen en de overlast te verdragen. Oplevering: op z’n vroegst eind 2028.

Ten slotte

Nog meer weten over de geschiedenis? Het handzame boekje ‘Het Huis van de Senaat; de rijke geschiedenis van Binnenhof 22’ geschreven door Marion Bolten geeft een uitgebreid en rijk geïllustreerd inzicht in de boeiende historie van het gebouw, haar bewoners en gebruikers.

Het Informatiecentrum Binnenhof Renovatie is geopend van woensdag t/m zaterdag 10:00 -16:00. Op zondag vanaf 12:00. De toegang is gratis.

Dit artikel is geschreven door Cultuuraanjager Jeanne. Iedere maand gaat er een aanjager op pad zodat jij de leukste plekken in cultureel Den Haag kan ontdekken.