De Regentes: een uniek theater in Den Haag

Nu een theater, maar ooit het grootste zwembad van Europa

De Regentes – de oorspronkelijk naam – werd gebouwd in 1920 en was op dat moment de grootste bad- en zweminrichting in Europa. In vergelijking met de tegenwoordige zwemparadijzen is dit nauwelijks meer voorstelbaar. Maar wel voor de vele inwoners van Den Haag die hier tot zo’n dertig jaar of langer geleden leerden zwemmen, hun zwemdiploma behaalden of in bad gingen. En komen hier nog steeds, nu voor voorstellingen of andere activiteiten. Het is onderhoudend om te luisteren naar hoe nostalgisch en enthousiast wordt verhaald over hoe het was. Een bezoeker zegt me met ingehouden trots dat zijn vader badmeester was. De op een van de muren aangebrachte wand vullende zwart-witfoto uit de beginjaren leidt strijk en zet tot bespiegelingen over vervlogen tijden.

De gevel is in art-deco stijl opgetrokken en contrasteert met de aangrenzende 19e eeuwse bebouwing. Bijzonder en ook wel geruststellend is, is dat veel elementen van de oorspronkelijke inrichting bewaard zijn gebleven. Zoals kleedkamers, betegeling, bewegwijzering, glas in lood ramen en het diepe. Over het bad is een stevige vloer aangebracht die dienst doet voor de theaterzaal. Een rondleiding is een aanrader want er valt veel te ontdekken. Zie de agenda voor de eerstvolgende, op Open Monumentendag kan ook.

De Regentes wordt De Nieuwe Regentes en weer de Regentes

In 1995 besluit de gemeente tot sloop, het gebouw voldoet niet meer aan de eisen. Dit is volledig tegen de zin van de wijkbewoners. Het gebouw moet blijven. De gemeente besluit tot het in bruikleen geven en de buurt beraadt zich over een nieuwe functie. Een theater! Het is een grote uitdaging en een enorme prestatie van de buurt. Maar, ruim tien jaar geleden dreigt weer sluiting. Nu vanwege vergaande bezuinigingen van onder andere de gemeente. En weer stelt de buurt zich teweer. De Nieuwe Regentes wordt een feit. De inrichting van het theater is functioneel, industrieel zonder opsmuk. Er zijn horecafaciliteiten, de historische elementen doen hun werk en de sfeer is gastvrij. Het is er prettig toeven. Een warm bad!

Vanaf juni 2023 heet De Nieuwe Regentes weer De Regentes.

Een levenslustig theater

De Regentes is een levenslustig, buurtgericht theater. Er worden veel initiatieven ontwikkeld door en voor de buurtbewoners, kunstenaars uit de buurt exposeren er hun werk en het theater biedt een podium voor de meest uiteenlopende optredens met artiesten uit alle windstreken. Er is plek voor iedereen. Buurtbewoners, vrijwilligers en betaalde krachten, publiek, amateurs en professionals vormen met elkaar de dynamiek die kleur geeft aan dit multiculturele theater.

Er zijn kleine en grootschalige muziekfestivals en dansactiviteiten. Er is fado, flamengo, kletzmer, blues, jazz, Indiase en Oriëntaalse muziek, Afrikaans, salsa, tango. Klassiek en Bollywood. En meer dan dat, te veel om op te noemen. Kleinkunstenaars, musici en zangers/zangeressen op weg naar de grote theaters of optredend in een klein circuit vinden er hun publiek. Beginnende artiesten en artiesten van naam.

Er worden workshops gegeven en er is een repetitieruimte voor zangkoren. Er is een blues- en filmclub. Er zijn jeugd- en schoolvoorstellingen en voor de kleintjes peuterdans en ukkieconcerten. En diverse  activiteiten voor de buurtbewoners. Al met al een grote verdienste van het theater! 

De Avond van de Arabische Filmmuziek

Het was om naar uit te kijken: de Avond van de Arabische Filmmuziek door het Amsterdams Andalusisch Orkest. En ik keek ernaar uit. Ik weet niet zoveel van Arabische muziek behalve dat ik af en aan luister naar bijvoorbeeld de legendarische Egyptische zangeres Umm Kulthum en de Libanese Fairuz. Het intrigeert. Ze zingen ballades die smartelijk klinken en me doen denken aan de saudade van de Fado. Ik kan het niet verstaan maar weet zeker - door de klankkleur - dat het gaat over verloren liefdes, afscheid nemen, verdriet, heimwee of verlangen.

Wat apart is, is dat Arabische muziek niet op westerse instrumenten kan worden gespeeld, althans niet op bijvoorbeeld de piano of accordeon. De toonladder leent zich er niet voor. Viool, cello, bas en gitaar kan wel. Het is een kwestie van de snaren stemmen voor de kenmerkende toonreeksen. Tijdens het spelen en zingen verandert de toonaard, de melodie of het gaat een octaaf hoger. Achtereenvolgend of tegelijkertijd en zo ontstaat de typerende klank. Allemaal niet eenvoudig.

De voorstelling biedt een selectie van filmmuziek uit wat ook wel Hollywood aan de Nijl wordt genoemd. Na een korte inleiding en het tonen van een voor de film typerende filmscene speelt het orkest en zingen de vocalisten. En het klinkt geweldig. Er worden filmfragmenten vertoond van onder andere Egyptische, Libanese, Arabische en (Frans-)Marokkaanse films. Het is deels vermakelijk omdat het zo gedateerd is. Smartelijke, dramatische scenes waarin in wanhoop en smekend naar de hemel wordt gekeken en een enorme traan over de wang rolt. Dit alles in vervaagde kleuren. Er zijn filmscenes met een typisch oriëntaals karakter en scenes op meer moderne leest geschoeid. Er zijn religieuze invalshoeken, vrolijke komedies en verder de liefde. Uiteraard.

Enkele filmtitels: Gana al Hawa (Liefde kwam onze kant op), Domo3 Nadam *) (Tranen van spijt), La Source des Femmes (De bron van de vrouwen), Les Amants de Pont Neuf (De minnaars van Pont Neuf) en Risala / The Message. De laatste een kapitalen kostende, kolossale Arabische productie, in twee versies uitgebracht – Arabisch en Engels - met Anthony Quinn in de hoofdrol.

Er worden enkele Libanese instrumentele werken uitgevoerd, heel mooi. De liederen die gezongen worden zijn bij een groot deel van het publiek bekend en populair. Beroemd geworden door gevierde zangers zoals Abdel Halim Hafez, Mohammed el Hyani en – vanzelfsprekend - Umm Kulthum. De zangeres die haar lied vertolkt klinkt prachtig. “Je moet het maar durven in dit geval” zegt de presentator. Er wordt op de vrolijke momenten meegezongen en geklapt. De stemming is er sowieso. De voorstelling eindigt met Tala Al Badru (De witte maan kwam boven ons op). Het is een spiritueel lied; de tekst is een qasida, een Arabisch gedicht. Er wordt ernstig en ingetogen meegezongen. En ineens was de voorstelling afgelopen. Twee uur zonder pauze vlogen voorbij. Het was een mooie avond!