Romantisch orkest

Romantische muziek geeft uitdrukking aan de diepste gevoelens van de geïnspireerde componist. Een hele opgave dus, om zulke hartenkreten op je lessenaar uit je instrument te krijgen. De musicus van vandaag staat echter voor een dubbele opgave. Er moet ook nog licht op de duisternis van de vervlogen eeuwen worden geworpen. Want wat betekenen noten die al eeuwen op papier staan? En wat ontbreekt er tussen de noten?

Johannes Leertouwer

Violist Johannes Leertouwer richt zich na het behalen van zijn doctoraat met zijn onderzoek naar Brahms nu op de uitvoeringspraktijk bij Mendelssohn. Zijn Ouvertüre zum Märchen von der schönen Melusine Op.32 was een favoriet werk van Robert Schumann, die er lovende kritieken aan weidde in zijn muzikale geschriften en er de “vissen met gouden schubben en parels in hun schelpen” uit het zeemeerminsprookje in hoorde. Daarop antwoordde Mendelssohn dat hij die er helemaal niet in had gestopt. In plaats van het verhaal te schilderen wilde hij juist de stemming en de sfeer van het verhaal oproepen.

Brahms weidde zich pas na Schumanns dood voor het eerst serieus aan orkestwerken, waarvan de Eerste Serenade Op.11 zijn vroegste meesterwerk was. Brahms stond tijdens zijn leven bekend om zijn flexibele tempi en fijne nuances, die hij lang niet allemaal noteerde in zijn partituren; hij vertrouwde liever op het gevoel van zijn uitvoerders dan op hun gehoorzaamheid. Om bij dit gevoel te komen moet een musicus van nu heel wat gewoontes los durven laten. Darmsnaren voor het strijkorkest en 19e eeuwse blaasinstrumenten laten een romantisch orkest bovendien totaal anders klinken dan een hedendaags symfonieorkest.

Leertouwers opvatting van het orkest als experiment maakt dat de studenten van het Utrechts Conservatorium en het publiek zich kunnen gaan opmaken voor een heel andere Brahms en Mendelssohn dan ze gewend zijn!