De koepel van het chique Kurhaus aan zee

Het Kurhaus - Een icoon aan de Noordzee

Fier en vol trots zien we hem al van verre opdoemen, de koepel van het Kurhaus in Scheveningen. Een gebouw van internationale allure. Niet verwonderlijk als je bedenkt dat het Kurhaus ooit in 1885 werd gebouwd door de Duitse architecten Johann Friedrich Henkenhaf en Friedrich Ebert, beiden verantwoordelijk voor de bouw van het Victoria Hotel en Hotel Krasnapolsky in Amsterdam.

De Kurzaal onder de koepel biedt, dankzij een ingenieuze constructie van galerijen, plaats aan honderden gasten. De grote ramen geven een fantastisch uitzicht op zee. Destijds woonden rijke families, Duitse adel en industriëlen hier concerten bij en zomers flaneerden ze vanaf het terras van het Kurhaus over de oude pier, het Wandelhoofd Wilhelmina, dat in het verlengde van het Kurhaus lag.

Vermaarde orkesten uit Berlijn, Parijs en sinds 1915 het Residentie Orkest dat er langer dan een halve eeuw zou spelen, verzorgden er concerten. Operavoorstellingen kwamen in de jaren dertig en ook traden balletgezelschappen op. Grote namen als Herbert von Karajan, Maurice Chevalier, Edith Piaf en Marlene Dietrich traden er op. Een optreden van de Rolling Stones in 1964 dat in chaos eindigde, is inmiddels legendarisch.

De koepel - Een intrigerende constructie

Intrigerend wordt het als we naar boven gaan. De Kurzaal heeft in feite twee koepels. Een houten binnenkoepel (op 14 meter hoogte) en een buitenkoepel, circa 30 meter hoog.

Ooit was de binnenkoepel transparant en bevatte de buitenkoepel vensters. Zo werd de Kurzaal van bovenaf met daglicht verlicht. ’s Avonds verlichtten honderden lampen de koepel en scheen een feeëriek licht op de terrazzo vloer. Je kunt je goed voorstellen dat de ramen ooit werden dichtgemaakt om het scheepsverkeer niet teveel te misleiden!

Roemruchte geschiedenis - Brand, oorlog, verval en herbouw

Met het huidige fraaie Kurhaus is het lastig voor te stellen dat het hotel mindere tijden kende en verschillende verbouwingen. Al anderhalf jaar na de bouw in 1885 brandde het volledig af en stortte de koepel in. Binnen een jaar stond er alweer een nieuw gebouw, dit keer naar ontwerp van Henkenhaf alleen. Het nieuwe gebouw lijkt in alles op zijn voorganger. Alleen de koepel werd iets hoger en kreeg ronde boogramen in plaats van vierkante. De brand zelf op 1 september 1886 moet overigens een spektakel zijn geweest. Die dag werden ruim 25.000 mensen met de stoomtram vanuit Den Haag naar Scheveningen vervoerd om te kijken!

In de Tweede Wereldoorlog heeft Scheveningen zwaar te lijden door de aanleg van de Atlantikwal, de verdedigingslinie die de Duitsers aanbrengen langs de kust. Het Wandelhoofd Wilhelmina wordt door brand verwoest en het Kurhaus zelf is van 1941 tot mei 1945 gesloten. Na de oorlog is het gebied rond het Kurhaus door prikkeldraadversperringen, tankmuren en bunkers onaantrekkelijk.

Met volle vaart wordt begonnen met de Wederopbouw. Nieuwe architectuur verschijnt en in 1961 wordt een nieuwe pier feestelijk geopend. Nu wel iets meer naar het noorden gesitueerd. Zo ontneemt de nieuwe pier de hotelgasten niet meer het uitzicht op zee.

De dramatische jaren '70

In de jaren '70 daalt de populariteit voor de Nederlandse badplaatsen. Het is immers voor steeds meer mensen eenvoudig om naar zonnige stranden rond de Middellandse Zee te gaan. De hotels in Scheveningen raken in verval. Ook het Kurhaus. De ooit zo mooie zuilen zijn verweerd en bij belangrijk bezoek wordt de sleetse rode loper van het hotel met wat rode verf bijgewerkt.

Terwijl eerst andere luxe hotels volgen, sluit in 1972 ook het Kurhaus. Alleen de Kurzaal wordt nog voor voorstellingen en concerten gebruikt. De ramen van de gesloten hotels zijn afgeplakt met krantenpapier en het Kurhaus wordt beschermd met prikkeldraad en bewakingshonden. De situatie is zo dramatisch dat even sloop dreigt. Na protesten van de bevolking wordt het hotel toch behouden en krijgt het de monumentenstatus.

Ten opzichte van het origineel is het Kurhaus wel ingrijpend gewijzigd. Gezien de slechte staat wordt besloten tot een volledige herbouw. Alleen het middengedeelte met de koepel is blijven staan, de rest is gesloopt en weer herbouwd.

In het Kurhaus waan je je gelukkig tegenwoordig weer in de tijden van weleer. Sinds 2014 behoort het Kurhaus tot de Amrâth Hotel Group en kun je weer genieten van een luxe verblijf aan het strand. In de Kurzaal vinden evenementen plaats en in de zomer doet het Festival Classique met zijn programmering in de Kurzaal de gloriejaren van destijds herleven.