Nieuwe Kerk

Bijzondere plattegrond

Aan de Nieuwe Kerk zijn diverse onderdelen opmerkenswaardig. De plattegrond bestaat uit twee aan elkaar grenzende zeshoeken, waardoor de kerk behalve een hoofdas, ook twee dwarse assen bezit. Dit gegeven krijgt bijzondere betekenis in de wetenschap, dat de kerk speciaal voor de protestantse eredienst werd ontworpen. De met de kerkdienst samenhangende indeling heeft in de plattegrond vorm gekregen: de verkondiging van het Woord staat centraal en de gemeente schaart zich hier omheen.

Constructie

De kerk is gelegen op een ommuurd terrein, in oorsprong kerkhof, waardoor de aanleg een 'temenos-achtig' karakter krijgt. De kap van de kerk is uitzonderlijk qua constructie en qua ruimtewerking. Nergens steunt de kap op kolommen of pijlers en trekbalken ontbreken eveneens; de kap wordt gedragen door vier steunberen en rust verder op de paviljoens die breedte-assen en lengte-as benadrukken. Door deze constructie kan het oog door een ononderbroken ruimte dwalen en blijven rusten op voorname inventarisstukken als herenbanken, kansel, stadhoudersbank en doophek waarvan het snijwerk werd verricht door Engel Westerwout (1651), zodat de gecentraliseerde grondvorm volledig tot zijn recht komt.

Orgel

Het orgel dat in 1702 door Joh. Duyschot werd gebouwd (en in 1867 grotendeels vernieuwd), is voorzien van geschilderde luiken van de hand van Th. van der Schuer. 

Betekenis

De Nieuwe Kerk is een object van bijzondere cultuurhistorische waarde voor kunst-en architectuurgeschiedenis vanwege de plattegrond, constructie, proporties en afmetingen, alsmede vanwege de voorname inventaris, haar beeldbepalend karakter voor de Haagse binnenstad, met name als ijkpunt voor de schaal van het verleden in een stadskwartier waar na de Tweede Wereldoorlog op grote en ingrijpende wijze wordt gebouwd. Verder bezit de aanleg commemoratieve waarde als monument van protestantse kerkgebouw. 

Concert- en congreslocatie

Tegenwoordig wordt de Nieuwe Kerk gebruikt als congres,- en concertcentrum. In 1997 is door architect Cees Spanjers een akoestische aanpassing gemaakt waardoor de kerkzaal een perfect akoestiek heeft voor kamermuziek (een glazen zaal-principe).

Graf Baruch Spinoza - Filosoof, wiskundige, politiek denker

Hij geldt als een van de invloedrijkste filosofen uit de Nederlandse geschiedenis: Baruch Spinoza. Hij werd geboren in 1632 en was van Sefardisch Joodse afkomst en groeide op in Amsterdam. Tijdens de 'vroege' verlichting, waarin de mens zich afvroeg , wat is waar in de bijbel, kreeg ook Baruch zijn twijfels over de Talmoed en de Thora. Hij noemt ze uitvindingen van de menselijke fantasie.... Hij legde zijn klemtoon op de rede. In 1656 is een Cherem uitgesproken (banvloek) en hij werd verstoten uit de Sefardische gemeente.

Spinoza studeerde Latijn, hield zich onder andere bezig met filosofie, werd beïnvloed door het werk van René Descartes en correspondent met Christiaan Huygens. Baruch (Hebreeuws voor gezegende) verlaat Amsterdam en reist af naar Rijnsburg, een plek waar veel vrijzinnige collegianten samenkwamen. Hij bekwaamt zich in het slijpen van lenzen voor microscopen, vergrootglazen en verrekijkers. In Rijnsburg kwam het eerste deel van de 'Ethica' tot stand. Via Voorburg verhuisde Bento (Portugees voor gezegende de naam die hij zelf het meest gebruikte) naar een betrekking in Den Haag op de Stille Veerkade en later naar de Paviljoensgracht waar hij tot aan zijn dood bleef wonen.

Op 21 februari 1677 overleed Spinoza aan tuberculose en werd begraven in de Nieuwe Kerk aan het Spui in Den Haag. Dit huurgraf is in 1738 geruimd. Aan de achterzijde op het vroegere kerkhof van de Nieuwe kerk is een grafmonument opgericht ter nagedachtenis. Na het bezoek van de Israëlische staatsman David Ben Goerion in 1958 is een zwarte basalt steen uit de bergen van Galilea aangebracht met de tekst ‘Amcha‘ (uw volk). De liggende steen bevat de tekst 'Terra hic Benedicti' (Latijn voor de gezegende) de Spinoza in 'Ecclesias Nova olim sepulti ossa tegit'. (Deze aarde bedekt Benedictus de Spinoza, oudtijds in de Nieuwe kerk begraven).

Bereikbaarheid

De Nieuwe kerk ligt in de binnenstad van Den Haag en is met verschillende vervoersmiddelen goed bereikbaar. De auto kun je parkeren bij Parkeergarage Stadhuis. Daarnaast is de Nieuwe kerk ook makkelijk te bereiken met OV. Centraal Station ligt op loopafstand.